گسترش فناوری‌های نوین و ضرورت بازنمود دانش
با گسترش فناوری‌های نوین اطلاعاتی و به پیروی از آن ایجاد محیط‌ها و رسانه‌های اطلاعاتی با قابلیت‌های منحصر به فرد نسبت به محیط و رسانه‌های فیزیکی، نیازهای اطلاعاتی و انتظارات جامعه کاربران از سیستم‌های اطلاعاتی افزایش یافته است. فناوری‌های جدید، در راستای بازنمود اشیاء و پدیده‌های دنیای واقعی، الگوهای رابطه‌ای میان آنها، و فرایندها و کارکردهای هر شیء در تعامل با دیگر اشیاء توسعه می‌یابند. به شکلی که امکان بازنمود دانش را به جای بازنمود صرف اطلاعات فراهم می‌نمایند.
در همین راستا، سیستم‌های یکپارچه کتابخانه‌ای و کشف دانش (BDILS) به منظور حداکثر بهره‌وری از قابلیت‌ها و ویژگی‌های محیط و رسانه‌های اطلاعاتی نوین، و با هدف مدیریت بهینه اشیای محتوایی (فیزیکی و دیجیتالی)، حذف محدودیت‌های زمانی و مکانی دسترسی به منابع دانش، کشف و بازنمون دانش، و گسترش خدمات متنوع در بسترهای ارتباطی جدید و با استفاده از استانداردها، پروتکل‌ها، فنون و ابزارهای مدیریت داده‌ها و فراداده‌ها توسعه می‌یابند.
از سوی دیگر، تفاوت در نیازها و علایق اطلاعاتی، دانش زمینه، پیش‌دریافت‌ها و پیش‌نگرش‌ها، رفتارهای اطلاع‌یابی و الگوهای ذهنی کاربران، رویکرد خدمات کتابخانه‌ای را از بافت‌مدار به رویکرد کاربر-مدار تغییر (بازگشت) داده است. بنابراین نسل جدید کتابخانه‌ها کاملاً بر روی خدمات سفارشی و شخصی‌سازی تمرکز یافته‌اند. به عبارت دیگر، توسعه سیستم‌های یکپارچه کتابخانه‌ای و کشف دانش (BDILS) به بازنمون شیء-گرای اشیاء و تعاملات میان آنها با دیگر موجودیت‌های داده‌ای، و شخصی‌سازی خدمات برای همخوانی بیشتر با صحت شناختی کاربران گرایش پیدا کرده است.
نارسایی‌های سیستم‌های یکپارچه کتابخانه‌ای موجود
کاستی‌ها، نارسایی‌ها در پاسخگویی به نیازهای جاری و محدودیت‌های سیستم‌های یکپارچه کتابخانه‌ای (ILS) کنونی مورد استفاده در بافت میراث فرهنگی کشور (کتابخانه، آرشیو و موزه)، که ناشی از بکارگیری استانداردها و ابزارهای مدیریت منابع اطلاعاتی مربوط به بیش از دو دهه پیش است، نیز همگام با تحولات جدید، سازمان‌ها و موسسات آموزشی-پژوهشی ارائه‌کننده خدمات اطلاعاتی و فرهنگی، با درک درست شرایط پیش آمده و تغییر نیازها و انتظارات کاربران، به توسعه سیستم‌های یکپارچه کتابخانه‌ای و کشف دانش (BDILS) با قابلیت برنامه‌ریزی برای کاربران نهایی، و با قابلیت یادگیری (ماشینی) علاقه نشان می‌دهند.
نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای موجود در کشور که در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی مورد استفاده قرار گرفته‌اند، به دلیل مبتنی بودن بر استانداردها و ابزارهای گذشته، و نداشتن اقدام جدی برای همخوانی با پیشرفت‌ها و تحولات جدید حوزه مدیریت داده و فراداده، فرایند مدیریت دانش در بافت‌های اطلاعاتی گوناگون را با چالش‌های جدی روبرو ساخته‌اند. همچنین، به دلیل ارتباط میان موجودیت‌های داده‌ای در زیست‌بوم داده‌ای، و به پیروی از آن، دیگر سیستم‌های مدیریت داده‌های حوزه هدف و سازمان‌های مختلف، تعامل سیستم‌های یکپارچه کتابخانه‌ای و کشف دانش (BDILS) با سیستم‌های یاد شده برای تبادل داده و خدمات، و بهبود کارکردهای این سیستم‌ها و بازنمود دانش ضروری است.
فهرست چالش‌ها:
- همخوان نبودن قابلیت‌ها و امکانات نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای کنونی با نیازها و انتظارات رو به رشد کتابخانه‌ها و مراکز اطلاعاتی؛
- رویکرد صرفاً کتابخانه‌ای و عدم توجه به دیگر بافت‌های داده‌ای مرتبط در جامعه میراث فرهنگی (آرشیوی و موزه‌ای)؛
- بهره‌گیری سیستم‌های نرم‌افزاری کنونی از استانداردها، پروتکل‌ها، و ابزارهای پیشین و برخی منسوخ شده حوزه مدیریت داده که امکان مدیریت بهینه اطلاعات و تعامل با سیستم‌های اطلاعاتی بین‌المللی را دشوار ساخته است؛
- نداشتن اقبال کافی به رویکردهای جدید مدیریت داده از جمله رویکردهای دانش‌مدار، شیء‌مدار، کاربر‌مدار و جز آنها به دلیل استفاده از استانداردها و ابزارهای قدیمی، و پیروی از آن، عدم امکان بازنمود دانش و معنای موجود در بافت اطلاعاتی حوزه هدف؛
- یکپارچه و میانکنش‌پذیر نبودن سیستم‌های نرم‌افزاری کتابخانه‌ای با دیگر سیستم‌های اطلاعاتی مورد استفاده در سازمان‌ها و مراکز اطلاعاتی و ناتوانی در مدیریت دانش یکپارچه موجودیت‌های داده‌ای یک حوزه داده‌محور.
ضرورت گذار به نسل نوین BDILS و راهکار KDR
بدین ترتیب، بهره‌گیری از راهکار بومی و پیشرفته‌ی KDR به عنوان نسل نوین سیستم‌های یکپارچه کتابخانه‌ای و کشف دانش (BDILS)، می‌تواند پاسخی شایسته به چالش‌های موجود بوده و زمینه‌ساز ارتقای خدمات اطلاعاتی و هم‌راستایی با تحولات جهانی باشد.